این مقاله با تکیه بر منابع الاهیاتی و اساطیری در کیش مانوی، به مطالعه و تحلیل جایگاه «بامایزد» به عنوان ایزدی که منصب معمار خدایان را در اختیار دارد، میپردازد. تولد مانی و سپس پرورش او در منطقهای که تلاقیگاهِ فرهنگهای ایرانی و رومی و ادیان زرتشتی، مسیحی، بودایی، بابلی و کلدانی بود سبب گرایش او به نوعی عرفانگراییِ التقاطی شد. اما بدون تردید مانی و مانویت در گرایش به دو بُنگرایی (ثنویت) که شاخصۀ بارز نحلههای گنوسی است، بیش از هر آئین دیگری متأثر از زروانیسمِ میترایی است که از سوی مغان زرتشتی در بینالنهرین تبلیغ میشد. بر همین اساس، تقابل ازلی میان دو گوهر خیر و شر در ادبیات اسطورهایِ مانویت بالأخص در روایت آفرینش جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داد و مراحل سهگانۀ آفرینش در کیش مانی را به عرصۀ تقابل پدرِ بزرگی در مقام گوهرِ خیر و شاهزادۀ تاریکی به عنوان گوهری اهریمنی تبدیل نمود. بامایزد در مقام رازیگرِ بزرگ خدایان و در عرصۀ این تقابل اسطورهای و در مراحل مختلف فرایند آفرینش از منظر مانویان، ایفای نقش میکند. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد خویشکاری ایزد هنر و معماری در الاهیات مانوی نجات انسان از بند اسارتِ پارههای ظلمت و تاریکی اهریمنی از یکسو و ساخت بهشت مینوی برای نیکوکاران و دوزخ برای در بند کشیدن اهریمنان از سوی دیگر است. این مقاله که با استفاده از روش تحلیلی و با مطالعهای متن محور به انجام رسیده، ابتدا به مطالعۀ آموزۀ دو بُنگرایی (ثنویت) در کیش مانی پرداخته و سپس به تحقیق در جایگاهِ ایزد هنر و معماری در الاهیات و اسطورهشناسیِ مانوی میپرد.
ساربان نژاد, محسن, & رضایتی, زهرا. (1400). بامایزد (رازیگرِ بزرگ)؛ ایزد هنر و معماری در الهیات و اساطیر مانوی. مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی, 5(2), 21-38. doi: 10.22111/jrm.2022.7065
MLA
محسن ساربان نژاد; زهرا رضایتی. "بامایزد (رازیگرِ بزرگ)؛ ایزد هنر و معماری در الهیات و اساطیر مانوی". مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی, 5, 2, 1400, 21-38. doi: 10.22111/jrm.2022.7065
HARVARD
ساربان نژاد, محسن, رضایتی, زهرا. (1400). 'بامایزد (رازیگرِ بزرگ)؛ ایزد هنر و معماری در الهیات و اساطیر مانوی', مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی, 5(2), pp. 21-38. doi: 10.22111/jrm.2022.7065
VANCOUVER
ساربان نژاد, محسن, رضایتی, زهرا. بامایزد (رازیگرِ بزرگ)؛ ایزد هنر و معماری در الهیات و اساطیر مانوی. مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی, 1400; 5(2): 21-38. doi: 10.22111/jrm.2022.7065
)