بررسی اندیشه عرفانی ولایت و مفاهیم وابسته به آن از دیدگاه مکتب بریلویه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه ادیان و عرفان، واحد خرم آباد ، دانشگاه آزاد اسلامی ،خرم آباد، ایران

2 دانشیار، گروه ادیان و عرفان، واحد خرم آباد ، دانشگاه آزاد اسلامی ،خرم آباد، ایران.

3 استادیار،گروه الهیات، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

چکیده

بریلویه، فرقه ای سنی مسلک با تمایلات عرفانی، و پیرو طریقت قادریه است که در میان مسلمانان پاکستان، هند، بنگلادش و سیستان و بلوچستان (به ویژه چابهار) پیروان بسیاری دارد. ولایت، آموزۀ محوری تعالیم نهان گرایانه است که ادبیات گسترده ای از مصطلاحات صوفیانه را در مطالعات عرفانی پدید آورده است. مبحث ولایت در میان بریلویه مانند سایر نحله‌های اسلامی مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. بدین روی گزافه نیست اگر گفته شود، ولایت محوری شاخصۀ اصلی مکتب عرفانی بریلوی است. پژوهش پیش رو با مطالعات ‌کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی- تحلیلی به موضوع ولایت، اوصاف، مقام و مراتب ولایت از نگاه بریلویه می پردازد. تدقیق بیشتر در مقامات معنوی مرتبط با این موضوع مانند: قطب، غوث، ابدال، نقباء و چگونگی حفظ و حراست آنان از عالم هستی، در پرتو الهام الهی و لطف ازلی نیز مورد واکاوی قرار گرفته است. یافته های این پژوهش مبتنی بر تقریرات بنیانگذار مکتب بریلویه و سایر بزرگان قوم نشان می دهد که تعالیم و باورهای این مکتب مانند تأکید آنها بر ولایت ائمه دوازده گانه و حضور همیشگی ولایت در عرصه هستی به عنوان بازتابش نقش نبی خدا، همخوانی و مشابهت های نزدیک با نگرش شیعه دارد. از دیدگاه بریلویه، محمد(ص) نقطه پایانی و مظهر خاتم انبیاء است، اما نقطة آغازین سعادت حقیقی جاودانه، ماندگار و خاموش ناپذیر به نام ولایت، متشکل از جانشینی دوازده امام است. سلسله ولایت را علی(ع) آغاز و مهدی(عج) به پایان می رساند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the mystical thought of Wilayat and its related concepts from the perspective of Barelvi mystical school

نویسندگان [English]

  • Nasrin Pourmoeini 1
  • ali fathollahi 2
  • Keyumars Cheraghi 3
1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد- گروه ادیان و عرفان
2 department of religions and mycticism-litrature faculty- azad islamic univercity -khorramabad branch-khorramabad-iran
3 دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه
چکیده [English]

Barelvi is a Sunni sect with mystical tendencies and follower of Qaderie credo, among the Muslims of Pakistan, India, Bangladesh, Sistan and Baluchistan (especially Chabahar), which has many followers. Wilayat is the central doctrine of esoteric teachings that has created a wide literature of Sufi terms in mystical studies. The topic of Wilayat among Barelvi has been given attention like other Islamic traditions. Therefore, it is not excessive if it is to be said, Wilayat is the axis and the main characteristic of Barelvi mystical school. The current research, with library studies and a descriptive-analytical approach, deals with the subject of Wilayat, its attributes, position and levels and its difference with the caliphate from Barelvi's point of view. Also, it has been analyzed more scrutiny on the spiritual authorities related to this issue such as: Qutb (a holy man), Ghouth (Cry for help), Abdal (pious men), Noqabā (leaders) and how to preserve and protect them of universe in the light of divine inspiration and eternal grace. Based on the speeches of the founder of Barelvi school and its other elders, the findings of this research show the teachings and beliefs of this school such as their emphasis on guardianship of the Twelve Imams and the constant presence of guardianship in the realm of existence as a reflection of the role of Prophet of God, are consistent and closely similar with Shiite attitude. From Barelvi's point of view, Muhammad (pbuh) is the final point and the manifestation of the Seal of the prophets, but the starting prosperity point of an eternal, lasting and inextinguishable truth, called Wilayat, consists of the succession of twelve imams. Wilayat chain is started by Ali (a.s.) and end by the promised Mahdi (a.s.).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Barelvi mysticism
  • Wilayat
  • Caliphate
  • Qutb
ابن عربی، محیی الدین .( 1946). فصوص الحکم، بیروت، دار احیاء التراث الاسلامی
 ابن منظور، جمال الدین.(1414 ).  لسان العرب، چاپ سوم، بیروت، دارالصاد
 ابوداود، سلیمان بن اشعث.(1420 ). سنن ابی داود، بیروت، دارالفکر.
 اشرفی جیلانی، سید محمد مدنی.( 2005م). عرفان اولیاء، حیدر آباد،شیخ الاسلام آکادمی
اعظمی، عبدالمنان.( 2007). خلافت عقاید اسلامی کی روشنی میں، لاهور، فرید بیک
اویسی، محمد فیض احمد.( بی تا). سوالات و جوابات، کراچی، بیت الکتبس
بریلوی، احمد رضا خان.( 1409ق). ملفوظات، لاهور، مشتاق بوک کارنر
بریلوی، احمد رضا خان.( 2004م). احمد، فتاوی رضویه، لاهور، رضا فاوندیشن
بریلوی، احمد .( 2006). ملفوظات، لاهور، مشتاق بوک کارنر
بریلوی، احمد رضا خان.(بی تا). الفتاوی الرضویه، کجرات، برکات رضا
ثبوت، اکبر.(1374 ). مدارس اسلامی در هند در طول تاریخ و جایگاه فرهنگی ایران در آنها، دهلی نو: رایزنی فرهنگی سفارت ایران
البزار،‌ ابوبکر احمد بن عمرو.( 2009م). ‌مسند البزار، المدینه المنوره، مکتبه العلوم و الحکم
بلگرامی، میر عبد الواحمد.( بی تا ). سبع سنابل، لاهور، فرید بک ستال
جرجانی، علی بن محمد.(1325 ). المواقف، قم، الشریف الرضی
جمعی از نویسندگان.( 2001). فیضان اولیاء، کراجی، مکتبه المدینه، 2001.
جمعی از نویسندگان.( 2009م). فیضان مزارات اولیا، کراچی، مکتبه المدینه
جمعی از نویسندگان.( بی تا). زیر نظر الیاس قادری، جامع شرایط پیر، کراچی، المکتبه المدنیه
حسنی، عبدالحی.(1382ق ). نزهه الخواطر و بهجه المسامع، حیدرآباد: مطبعه مجلس
حلی، جمال الدین.(1409 ). الالفین فی امامه امیر المومنین، قم، دارالهجره
دهلوی،‌ عبد الحق محدث.( 1996م). اخبارالاخیار، لاهور، ممتاز اکیدمی
سعیدی، غلام رسول.( بی تا). نعم الباری فی شرح صحیح البخاری، کراچی، ضیاء القرآن
شاه صاحب، عبدالغفار.(بی تا ). شان اولیاءالله، کراچی، ایجوکیشنل پریس
شایگان، داریوش.( 1387).  آیین هندو و عرفان اسلامی، تهران، فرزان روز
صدیق فانی، ابوکلیم محمد.(1998م ). شاهراه اهلسنت، بجواب شاهراه بهشت، گوجرانواله، اویسی بک ستال.
طوسی، محمد.( 1413). الرسائل العشر، قم، جامعه مدرسین
عطاری، مفتی محمدقاسم.( 2022م). ولایت کی حصول کا طریقه، ماهنامه فیضان مدینه، نومبر
فاروقی، اقبال احمد.( 2007م). رجال ، لاهور، مکتبه نبویه
فرید، مفتی شیخ فرید.(2009م ). غوث و قطب القاب کی شرعی حیثیت، لاهور،زاویه پبلیشرز
فیاض لاهیجی، عبدالرزاق.(1373 ). گوهر مراد، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
قادری، احمد رضا خان.( 2013). خلقت نوری، تحقیق انوار احمد خان البغدادی، هند: مرکز البحوث الاسلامیه،
قادری، محمد اویس رضا.( 1424ق). شیعه کا عقیده امامت، بهاول پور، قطب مدینه پبلشرز
قادری، محمد طاهر.( 1390). عقیده شفاعت، ترجمه عبدالحسین رییس السادات، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
قادری، محمد طاهر.(2004 ). ذبح عظیم، لاهور، منهاج القرآن پرنترز
قادری، محمد طاهر.(2005 ). سیف جلی علی منکر ولایت علی، لاهور،منهاج القرآن پرنترز
قادری رضوی، محمد الیاس عطار.( 2015م).  ولی‌الله کی پهچان، کراچی، مکتبه المدینه مدینه،
قادری عطاری، فضیل رضا.(2013م ). بنیادی عقاید اور معمولات اهلسنت و الجماعت، کراچی، مکتبه المدینه فیضان مدینه
قشیری، عبدالریکم بن هوازن.(2001م ). رساله قشیریه، اسلام آباد، اداره تحقیقات اسلامی
کربلایی، جواد.( بی تا). الانوار الساطعه فی شرح الزیاره الجامعه، تحقیق محسن اسدی، قم، دارالحدیث
مجددی،‌غلام مصطفی.( 2001). قرآن حکیم کا تصور ولایت و نبوت، لاهور، ضیاء القرآن پبلی کیشنز
مجلس مدرسه المدینه.(2012م ). اسلام کی بنیادی باتین، کراچی، مکتبه المدینه
مدنی، عبدالهادی عبدالخالق.( بی تا).کرامات اولیاء، کاشانه خلیق، یوپی، اندیا
مرادآبادی، سید محمدنعیم الدین.( بی تا). خزاین العرفان فی تفسیر القرآن، لاهور، ضیاءالقرآن
مزنگوی، عبدالعزیز.( 1396ق). احوال ابدال، لاهور، مکتبه نبویه، چاپ دوم
مفید، محمد.( 1414). النکت الاعتقادیه، بیروت، دارالمفید
منذری، عبد العظیم بن عبد القوی.( 1988م). الترغیب و الترهیب، لاهور، ضیاء القرآن،
نعیمی، احمد یار خان .(بی تا ).  مرآت المناجیح، گجرات، کتب خانه
نیشابوری، مسلم بن حجاج.( 1409 ق ).  صحیح مسلمف بیروت، دار ابن حزم
نیکلسون، رینولد ا.( 1382). تصوف اسلامی، و رابطه انسان و خدا، ترجمه محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران، سخن
 یافعی، عبدالله بن اسعد.( 2004م). روض الریاحین فی حکایات الصالحین، لاهور، رضا پبلیشرز